آسم و COPD
علائم بالینی و تشخیص
سرفه خشک یا همراه با خلط اندک و خس-خس (ویزینگ) متناوب مهمترین علائم آسم هستند. از دیگر علائم آسم می توان به تنگی نفس و احساس فشار در قفسه سینه اشاره نمود که در سنین بزرگسالی بیشتر مشاهده می شود. علائم آسم به طور عموم متناوب و متغیر بوده (یعنی وجود دوره های عود و بهبودی علائم) و اغلب در شب و اوایل صبح بدتر می شوند. این علائم به ویژه در هنگام ورزش، مواجهه با دود سیگار، هوای سرد، عفونت های ویروسی دستگاه تنفس و مواد حساسیت زا نظیر پوست یا موی حیوانات خانگی، مایت، قارچ ها، گرده ها و … نیز عوامل محرک مانند آلاینده های هوا، بوهای تند و شوینده ها تشدید می گردند.
تعریف آسم
آسم واژه ای یونانی و بیانگر حالتی است که وجه مشخصه آن بروز حملات مکرر سرفه، تنگی نفس همراه با خس خس سینه و احساس خفقان است. آسم بیماری التهابی مزمن راه های هوایی است که در افراد مستعد از نظر ژنتیک، تحت تاثیر عوامل محیطی، ایجاد یا تشدید می گردد.
آسم و رینیت آلرژیک، سینوزیت و یا پولیپ بینی
بیماری آسم در بسیاری از موارد با رینیت آلرژیک همراه است و درمان رینیت آلرژیک می تواند به بهبود آسم کمک کند. همچنین سینوزیت های حاد و مزمن می تواند سبب بدتر شدن علائم آسم گردد. پولیپ های بینی نیز ممکن است با آسم و رینیت (به ویژه در بزرگسالان و افراد دچار حساسیت به آسپرین) همراه باشد. توجه ویژه به تشخیص و درمان صحیح این بیماری ها در کنترل آسم بسیار کمک کننده است.
پرسشنامه کنترل آسم
این آزمون می تواند به بیماران آسمی 12 سال به بالا کمک کند تا میزان کنترل آسم خود را ارزیابی کنند. از بین گزینه ها فقط یک پاسخ را انتخاب نموده و کلید بعدی را کلیک نمایید ودر آخر کلید ارسال را کلیک کنید تا نتیجه پرسشنامه را ملاحظه نمایید. تفسیر عدد حاصل به شرح ذیل می باشد:
نمره 25:
آسم شما در 4 هفته گذشته کاملاً تحت کنترل بوده است. شما هیچ علامت یا محدودیت مربوط به آسم نداشته اید، ولی نمی توانید اسپری درمانی خود را قطع کنید. در صورت تغییر این وضعیت به پزشک خود مراجعه نمایید.
نمره 20 تا 24:
آسم شما در 4 هفته گذشته تحت کنترل نسبی بوده است. پزشکتان می تواند به شما کمک کند تا به کنترل کامل برسید.
نمره کمتر از 20:
آسم شما در 4 هفته گذشته تحت کنترل نبوده است. پزشکتان می تواند برنامه ای عملی برای کمک به بهبود کنترل آسم شما ارائه کند.
توجه: تمامی اطلاعات مربوط به بیماری آسم در این درگاه اینترنتی از راهنمای ملی آسم دفتر بیماری های غیرواگیر کمیته ملی بیماری های مزمن تنفسی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استخراج شده است.
آسم و حاملگی
– بیماران مبتلا به آسم در صورت باردار شدن و یا بروز موارد جدید آسم در طی بارداری باید به پزشک متخصص مراجعه نمایند.
– مشاوره مداوم در طی بارداری ضروری است به طوری که در صورت بروز هرگونه تغییر در سیر بیماری تغییرات مناسب در درمان آن ها انجام گردد.
– مادر باید از مصرف دخانیات خودداری کرده و در معرض دود سیگار و سایر مواد دخانی، آلرژن ها و عوامل محرک نیز قرار نگیرد.
– عدم درمان آسم بارداری خطرات جدی برای مادر و جنین به دنبال دارد. پس از زایمان نیز شیردهی توسط مادر توصیه می گردد و استفاده از داروهای رایج آسم در بارداری و شیردهی بلامانع است.
– در صورتیکه در زمان بارداری، دچار حمله آسم شدید، فوراً به پزشک یا بیمارستان مراجعه نمایید.
آسم و ورزش
وقتی بیماری آسم تحت کنترل باشد، ورزش کردن مفید است. بیمار دچار آسم قادر به انجام همه نوع ورزش است اما ورزش هایی چون پیاده روی و دوچرخه سواری ارجح هستند. ورزش در هوای سرد و خشک مثل اسکی باید با رعایت شرایط خاصی و با احتیاط انجام شود. البته باید توجه داشت که فعالیت بدنی و ورزش در بعضی از افراد می تواند باعث شروع حمله آسم شود. بنابراین باید نکات زیر در مورد این افراد رعایت گردد:
– فرد دچار آسم در صورتی که هنگام ورزش دچار علائم گردد باید نیم ساعت قبل از ورزش، داروی پیشگیری کننده نظیر سالبوتامول را دریافت نماید.
– هوای سرد و خشک و آلوده یک عامل قوی در شروع حمله آسم است. قبل از شروع ورزش بیماران باید چند دقیقه بدن خود را با نرمش گرم کنند. این نرمش سبب کم نمودن تغییرات سریع حرارتی در ریه می گردد.
– علی رغم آنکه شنا ورزش مناسبی برای افراد مبتلا به آسم می باشد ولی کلر موجود در آب و فضای استخر (به ویژه استخرهای سرپوشیده) می تواند موجب تشدید علائم آسم گردد.
علل COPD
مصرف سیگار علت 80% موارد COPD است. سایر مواد دخانی مثل قلیان، سیگار برگ و پیپ هم عامل مهمی در ایجاد COPD هستند. تماس های شغلی خاص مثل کار در معادن و صنایع نساجی، آلودگی هوا (در داخل خانه به علت تماس با سوخت های فسیلی و یا خارج از خانه به علت آلودگی مناطق شهری) و تماس غیرفعال با سیگار (قرار گرفتن در معرض دود سیگار، قلیان، … دیگران) نیز به عنوان سایر علل COPD مطرح هستند.
تعریف COPD
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) به انسداد برگشت ناپذیر مجاری هوایی که با محدودیت پیشرونده، تدریجی و برگشت ناپذیر جریان هوای ریوی همراه است گفته می شود. هر چند COPD در صورت درمان هم به طور کامل برگشت پذیر نیست، اما یک بیماری قابل پیشگیری و کنترل است.
علائم بالینی COPD
در مراحل ابتدایی بیماری علایم بیماری واضح نیستند، به نحوی که ممکن است، افت قابل توجهی در عملکرد ریه بروز کند، اما هنوز علایم اهمیت داری توسط فرد احساس نگردد. در بیماران علامت دار علائم اولیه COPD شامل تنگی نفس، سرفه و خلط است.
1. سرفه: در بسیاری از موارد اولین علامت بیماری سرفه مزمن است، که به ویژه در فصل سرد سال تشدید می شود. در این بیماران هر چند سرفه معمولا با خلط همراه است اما ممکن است سرفه خشک باشد. سرفه ممکن است صبحگاهی باشد و یا در طول روز ادامه یابد.
2. خلط: معمولا فرد این خلط را نه به عنوان بیماری بلکه ناشی از اثر مستقیم استعمال دخانیات می داند. هر الگوی تولید خلط مزمن می تواند بیماری COPD را مطرح کند. خلط می تواند سفید و یا غلیظ باشد، صبحگاهی و یا در طول روز باشد. در دوره های تشدید بیماری معمولا خلط افزایش یافته و غلیظ می شود.
3. تنگی نفس: با پیشرفت بیماری معمولا تنگی نفس بروز می کند، این تنگی نفس در ابتدا در فعالیت ایجاد می شود و در حالت استراحت از بین می رود، اما با گذر زمان و پیشرفت بیماری در استراحت هم فرد از تنگی نفس رنج خواهد برد.
اقدامات مراقبتی پیشگیرانه
در مراقبت های پیشگیرانه، تمرکز بر اجتناب از تماس با مواد محرک تشدیدکننده COPD می باشد. پرهیز از مواجهه با مواد محرک علاوه بر آن که موجب پیشگیری از ابتلا به بیماری می شود، در بیماران مبتلا باعث کاهش علائم بیمار و کاهش پیشرفت بیماری می گردد. معمول ترین این مواد، دود ناشی از انواع مواد دخانی مصرف شده توسط فرد، قرار گرفتن در معرض دود دخانیات سایر افراد، دود و بخارات شیمیائی موجود در محیط کار، آلودگی هوای داخل منزل (دود ناشی از پخت و پز با سوخت های فسیلی و چوب)، آلودگی هوای محیط های باز و عفونت می باشد.
ترک دخانیات، قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران و آلودگی هوا
ترک دخانیات مهم ترین روش مداخله ای جهت پیشگیری از بروز و همچنین کاهش پیشرفت بیماری COPD می باشد. همچنین لازم است بیمار از قرار گرفتن در معرض دود دخانیات سایر افراد اجتناب کند. ضمناً، بیماران مبتلا به COPD، باید شاخص های آلودگی هوا را پیگیری و در موارد بالا بودن این شاخص ها از خروج از منزل اجتناب نمایند. جهت جلوگیری از آلودگی داخل منزل، از به کار گرفتن سوخت های بیولوژیک مانند چوب، فضولات و زباله خودداری نمایند.
پرسشنامه وضعیت بیماری COPD
این پرسشنامه به شما و پزشک معالجتان کمک خواهد کرد تا تاثیر بیماری COPD بر زندگی روزانه و سلامتتان را ارزیابی نمایید. پاسخ های شما و نمره آزمون به شما و پزشکتان کمک می کند تا کنترل و درمان بیماری خود را ارتقاء دهید و بهترین نتیجه حاصله از درمان را بدست آورید.
برای هر یک از سوال های زیر، یک علامت (x) را در مربعی بگذارید که به بهترین نحو ممکن وضعیت بیماری شما را درحال حاضر توصیف می کند. اطمینان حاصل کنید که برای هر سوال فقط یک پاسخ را انتخاب نمایید.
توجه: تمامی اطلاعات مربوط به بیماری COPD در این درگاه اینترنتی از راهنمای ملی COPD دفتر بیماری های غیرواگیر کمیته ملی بیماری های مزمن تنفسی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی استخراج شده است.
پرسشنامه وضعیت بیماری COPD
| پرسش | امتیاز | |||||||
| هرگز سرفه نمی کنم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | تمام مدت سرفه می کنم | |
| اصلاً خلط سینه ندارم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | سینه ام کاملاً پر از خلط است | |
| اصلاً احساس سنگینی قفسه سینه ندارم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | احساس سنگینی قفسه سینه خیلی شدید دارم | |
| هنگام بالا رفتن از تپه یا راه پله، نفس نفس نمی زنم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | هنگام بالا رفتن از تپه یا راه پله، به شدت نفس نفس می زنم | |
| در انجام فعالیت ها و امور منزل، هیچ گونه محدودیتی ندارم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | در انجام فعالیت ها و امور منزل، محدودیت زیادی دارم | |
| علیرغم وضعیت ریوی خود، با خیال راحت منزل را ترک می کنم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | به علت وضعیت ریوی خود، به هیچ عنوان هنگام خروج از منزل خیالم راحت نیست | |
| خواب خوبی دارم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | به علت وضعیت ریوی خود، خوب نمی خوابم | |
| انرژی زیادی دارم | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | اصلاً انرژی ندارم | |
| جمع امتیازات | ||||||||
پرسشنامه کنترل آسم
| پرسش 1: طی 4 هفته گذشته چه مدت به خاطر بیماری آسم از انجام کارهای خود در محل کار، تحصیل یا خانه باز مانده اید؟ | نمره | |||||||||
| تمام اوقات | 1 | بیشتر اوقات | 2 | گاهی اوقات | 3 | اندک زمان | 4 | هیچگاه | 5 | |
| پرسش 2: طی 4 هفته گذشته چند بار تنگی نفس داشته اید؟ | نمره | |||||||||
| بیش از یک بار در روز | 1 | یک بار در روز | 2 | 3 تا 6 بار در هفته | 3 | 1 تا 2 بار در هفته | 4 | هرگز | 5 | |
| پرسش 3: طی 4 هفته گذشته چند بار بر اثر علائم آسم خود (خس خس سینه، سرفه، تنگی نفس، درد یا فشردگی قفسه سینه) نیمه شب یا صبح زودتر از معمول از خواب بیدار شده اید؟ | نمره | |||||||||
| 4 شب یا بیشتر در هفته | 1 | 2 تا 3 شب در هفته | 2 | یک بار در هفته | 3 | 1 تا 2 بار در طی 4 هفته | 4 | هرگز | 5 | |
| پرسش 4: طی 4 هفته گذشته چند بار از داروهای استنشاقی نجات بخش (مانند اسپری سالبوتامول) استفاده کرده اید؟ | نمره | |||||||||
| روزی 3 بار یا بیشتر | 1 | روزی 1 تا 2 بار | 2 | هفته ای 2 تا 3 بار | 3 | یک بار در هفته یا کمتر | 4 | هرگز | 5 | |
| پرسش 5: کنترل آسم خود طی 4 هفته گذشته را چگونه ارزیابی می کنید؟ | نمره | |||||||||
| فاقد هرگونه کنترل | 1 | تحت کنترل نامناسب | 2 | کما بیش تحت کنترل | 3 | تحت کنترل خوب | 4 | تحت کنترل کامل | 5 | |
| نمره کل | ||||||||||
